Rzeżączka, wywoływana przez bakterię Neisseria gonorrhoeae, jest jedną z najczęstszych chorób przenoszonych drogą płciową (STD) na świecie. Mimo dostępności skutecznego leczenia, jej rozpowszechnienie nadal stanowi poważny problem zdrowia publicznego. Zrozumienie objawów, dróg przenoszenia, diagnostyki i profilaktyki jest kluczowe dla ochrony własnego zdrowia i zdrowia partnerów seksualnych.
Czym jest rzeżączka i jak się przenosi?
Rzeżączka to bakteryjna infekcja, która atakuje błony śluzowe narządów płciowych, odbytu, gardła, a u noworodków oczu. Główną drogą przenoszenia jest kontakt seksualny – waginalny, analny i oralny – z zarażoną osobą. Bakteria Neisseria gonorrhoeae może przetrwać na wilgotnych błonach śluzowych i łatwo przenosić się między partnerami. Ważne jest, aby pamiętać, że osoba zakażona może nie wykazywać żadnych objawów, ale nadal być źródłem infekcji dla innych. Ryzyko zakażenia jest znaczące przy każdym kontakcie seksualnym z nosicielem bakterii.
Objawy rzeżączki u kobiet i mężczyzn
Objawy rzeżączki mogą być różne i nie zawsze są od razu widoczne. U mężczyzn często pojawia się ropna wydzielina z cewki moczowej, pieczenie podczas oddawania moczu oraz ból lub obrzęk jąder. Jednak u wielu mężczyzn infekcja przebiega bezobjawowo lub z bardzo łagodnymi symptomami, które łatwo zignorować.
U kobiet objawy są często subtelniejsze i mogą być mylone z innymi infekcjami dróg moczowych lub pochwy. Najczęściej występują nieprawidłowe upławy z pochwy, ból w podbrzuszu, pieczenie podczas oddawania moczu, krwawienia między miesiączkami lub po stosunku. Podobnie jak u mężczyzn, rzeżączka u kobiet często przebiega bezobjawowo, co zwiększa ryzyko jej nieleczenia i rozwoju poważniejszych powikłań.
Rzeżączka w gardle i odbycie
Infekcja może dotyczyć również gardła, najczęściej w wyniku seksu oralnego. Objawy mogą obejmować ból gardła, zaczerwienienie i powiększone węzły chłonne, choć często przebiega ona bez żadnych odczuwalnych symptomów. Rzeżączka w odbycie, wynikająca z seksu analnego, może objawiać się bólem, swędzeniem i ropną wydzieliną z odbytu. Infekcja odbytu jest szczególnie niebezpieczna, ponieważ często pozostaje niezdiagnozowana.
Diagnostyka i leczenie rzeżączki
Wczesne wykrycie i leczenie rzeżączki są kluczowe dla zapobiegania powikłaniom. Podstawą diagnostyki jest badanie laboratoryjne. Najczęściej stosuje się wymaz z cewki moczowej u mężczyzn, a u kobiet z szyjki macicy, pochwy lub odbytu. Możliwe jest również badanie moczu. W przypadku podejrzenia infekcji gardła pobiera się wymaz z gardła.
Leczenie rzeżączki opiera się na antybiotykoterapii. Ze względu na rosnącą oporność bakterii na niektóre antybiotyki, zaleca się stosowanie kombinacji leków, często w formie iniekcji domięśniowej i tabletek doustnych. Ważne jest, aby zakończyć pełną kurację antybiotykową, nawet jeśli objawy ustąpią wcześniej, aby całkowicie wyeliminować bakterie i zapobiec nawrotom. Jednocześnie, zaleca się leczenie wszystkich partnerów seksualnych, którzy mogli zostać zarażeni, nawet jeśli nie wykazują objawów. Po zakończeniu leczenia zaleca się wykonanie ponownych badań kontrolnych, aby upewnić się, że infekcja została całkowicie wyleczona.
Powikłania nieleczonej rzeżączki
Nieleczona rzeżączka może prowadzić do poważnych i długotrwałych konsekwencji zdrowotnych. U kobiet nieleczona infekcja może spowodować zapalenie narządów miednicy mniejszej (PID), które z kolei może skutkować niepłodnością, ciążą pozamaciczną oraz przewlekłym bólem miednicy. U mężczyzn rzeżączka może prowadzić do zapalenia najądrza, co również może skutkować niepłodnością. W rzadkich przypadkach infekcja może rozprzestrzenić się do krwiobiegu, powodując uogólnione zakażenie, które jest stanem zagrażającym życiu.
Profilaktyka rzeżączki
Najskuteczniejszą metodą zapobiegania rzeżączce jest stosowanie prezerwatyw podczas każdego kontaktu seksualnego. Prezerwatywy, prawidłowo używane, znacząco redukują ryzyko przeniesienia infekcji. Ważna jest również ograniczona liczba partnerów seksualnych oraz regularne badania przesiewowe, zwłaszcza u osób prowadzących aktywne życie seksualne. Edukacja na temat chorób przenoszonych drogą płciową i otwarta komunikacja z partnerami są kluczowe dla utrzymania zdrowia seksualnego. W przypadku podejrzenia zakażenia, natychmiastowe zgłoszenie się do lekarza jest niezbędne.
